Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2014

Πληροφορική και Χημεία: ερωτήματα προς Ε.Ε.Χ. και κ. Υπουργό Παιδείας

Με ενδιαφέρον διαβάζω τις τελευταίες μέρες δηλώσεις εκπροσώπων της Ένωσης Ελλήνων Χημικών σχετικά με την ανακοίνωση του Υπουργού Παιδείας κ. Ανδρέα Λοβέρδου για την επαναφορά της Πληροφορικής ως εξεταζόμενο μάθημα στις Πανελλαδικές Εξετάσεις στο πλαίσιο του "Νέου Λυκείου".

Ονομάζομαι Ασημίνα (Μίνα) Θεοφιλάτου και έχω εκλεγεί Εκπρόσωπος Διεθνούς Κοινότητας στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Καθηγητών Πληροφορικής CSTA, η οποία αριθμεί πάνω από 16.000 μέλη σε ολόκληρο τον κόσμο και αποτελεί θυγατρικό οργανισμό της ένωσης Association for Computer Machinery (ACM). Για όσους δεν γνωρίζουν, η ACM είναι ο μεγαλύτερος επιστημονικός οργανισμός Πληροφορικής παγκοσμίως και μια από τις δραστηριότητές της είναι η προώθηση της επιστημονικής έρευνας σε όλους τους τομείς της επιστήμης μέσω της τεχνολογίας υπολογιστών: μάλιστα δυο διακεκριμένοι Έλληνες επιστήμονες - ο Ιωσήφ Σηφάκης του Ομοσπονδιακού Πολυτεχνείου της Λωζάνης και ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης του ΜΙΤ - έχουν βραβευθεί από την ACM για την πρωτοποριακή τους συνεισφορά στην Επιστήμη των Υπολογιστών.

Σκοπός της ανάρτησης αυτής όμως δεν είναι να "ευλογήσω τα γένια μου". Στις 24 Ιουλίου δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της ACM ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο "Η Πληροφορική Δίνει Νέα Διάσταση στη Μελέτη της Χημείας", το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ:  http://cacm.acm.org/news/177053-computer-science-adds-new-dimension-to-study-of-chemistry/fulltext. Εν ολίγοις στο κείμενο αυτό περιγράφεται ο τρόπος που οι ερευνητές ενός από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου συνδυάζουν την επιστήμη των υπολογιστών και τη χημεία για να οδηγηθούν σε ανακαλύψεις, διαθεματικά προγραμμάτα συνεργασίας και βραβεία Νόμπελ. "Η Χημεία, ειδικά η οργανική χημεία... απαιτεί φαντασία για την κατανόηση της σύνθεσης ενός μορίου", λέει ο φοιτητής του Πανεπιστημίου Stanford Amani Peddada, ο οποίος πήγε στο Stanford για να σπουδάσει Χημεία αλλά άλλαξε κλάδο και ακολούθησε τελικά την Πληροφορική. "Η Χημεία και η Πληροφορική μοιάζουν με πολλούς τρόπους" δηλώνει ο Peddada. "Σε αναγκάζουν να εξασκήσεις πολύ το μυαλό σου". Παρακάτω στο άρθρο διαβάζουμε ότι "σήμερα ο υπολογιστής είναι εξίσου σημαντικό εργαλείο για τους χημικούς όσο ο δοκιμαστικός σωλήνας", σύμφωνα με το δελτίο τύπου του Βραβείο Νόμπελ στη Χημεία.

Κατόπιν τούτων, ας μου απαντήσει η Ε.Ε.Χ. σε δυο ερωτήσεις:

1) Ο φοιτητής του Stanford University - πανεπιστημίου που όπως βεβαίως θα γνωρίζετε κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον κόσμο - αποφάσισε να κρατήσει την αγάπη του για τη Χημεία, αλλά να την προσεγγίσει μέσω της επιστήμης της Πληροφορικής. Πιστεύετε ότι ο έλληνας υποψήφιος φοιτητής δεν είναι ικανός να επιλέξει ποιος είναι ο κατάλληλος δρόμος για να προσεγγίσει την επιστήμη που τον συναρπάζει;

2) Οι υπολογιστικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στη χημική έρευνα πιστεύετε ότι περιλαμβάνονται στις εξετάσεις πιστοποίησης δεξιοτήτων χρήσης Η/Υ; Ρωτώ επειδή διακεκριμένα μέλη σας έχουν δηλώσει δημόσια ότι κάπου εκεί θα έπρεπε να ολοκληρώνεται η ενασχόληση των μαθητών με την Πληροφορική.

Είναι λυπηρό που το διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση International Baccalaureate έχει αναγνωρίσει την Πληροφορική ως πειραματική επιστήμη ισάξια με τη Βιολογία, τη Χημεία, την Τεχνολογία, τη Φυσική και τις Περιβαλλοντικές Επιστήμες ενώ εσείς προσπαθείτε με κάθε τρόπο να πείσετε για την "υπεροχή" των Φυσικών Επιστημών.

Πραγματικά έχω απορία για το πώς μετράτε ποια επιστήμη είναι λιγότερο ή περισσότερο σημαντική: στην προκειμένη περίπτωση, ποια είναι εκείνα τα διεθνώς αναγνωρισμένα κριτήρια που καθιστούν τη Χημεία ανώτερη επιστήμη από την Πληροφορική, ώστε η τελευταία να αξίζει χαμηλότερης εκτίμησης από την κοινότητα μαθητών και γονέων και υποδεέστερη θέση στο σύστημα των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Μοιραστείτε την άποψή σας με τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Σας διαβεβαιώ ότι τα διεθνή ΜΜΕ θα είναι πρόθυμα να ακούσουν τα επιχειρήματά σας. Τη δική μου άποψη τη δημοσίευσε πριν 3 μήνες η Guardian UK: είμαι στη διάθεσή σας για να σας δώσω στοιχεία επικοινωνίας με τη δημοφιλή Βρετανική εφημερίδα αν δεν τα βρείτε μόνοι σας.

Επανέρχομαι στο δημοφιλές πρόγραμμα "Διεθνές Μπακαλορεά" (International Baccalaureate, IB), το οποίο παρακολουθούν πάνω από ένα εκατομμύριο μαθητές το χρόνο σε 146 χώρες, προκειμένου να ενημερώσω τον Υπουργό Παιδείας κ. Λοβέρδο για το εξής:

Στην ιστοσελίδα που παρέθεσα παραπάνω υπάρχει η εξής σημαντική παράγραφος:

"Computer science previously formed an option in group 5 of the Diploma Programme curriculum but now lies within group 4. As such, it is regarded as an experimental science, alongside biology, chemistry, design technology, physics and environmental systems and societies. This group change is significant as it means DP students can now select computer science as their group 4 subject rather than having to select it in addition to mathematics as was previously the case".

Σε μετάφραση: "Η Πληροφορική πρωτύτερα αποτελούσε επιλογή στην ομάδα 5 της ύλης του Διπλώματος αλλά τώρα βρίσκεται στην ομάδα 4. Ως εκ τούτου, θεωρείται πειραματική επιστήμη μαζί με τη βιολογία, τη χημεία, την τεχνολογία σχεδιασμού, τη φυσική και τα περιβαλλοντικά συστήματα και κοινωνίες. Αυτή η αλλαγή ομάδας είναι πολύ σημαντική, καθώς σημαίνει ότι οι μαθητές του Προγράμματος για το Δίπλωμα μπορούν πλέον να επιλέξουν την Πληροφορική ως το μάθημα της προτίμησής τους στην ομάδα 4, αντί να πρέπει να το επιλέξουν επιπλέον των μαθηματικών όπως ίσχυε μέχρι πρότινος".

Βλέπετε ότι στο Μπακαλορεά η Πληροφορική αναβαθμίστηκε αισθητά. Μήπως θα ήταν ωφέλιμο να μελετήσετε τις εξελίξεις του μαθήματος της Πληροφορικής σε επιτυχημένα και διεθνώς αναγνωρισμένα συστήματα εξετάσεων όπως το IB προκειμένου να γίνει σωστά ο σχεδιασμός της επαναφοράς της στο δικό μας σύστημα;

Κλείνοντας, δεν έχω παρά μια μόνο ευχή για τον τρόπο επαναφοράς της Πληροφορικής: να επικρατήσει η κοινή λογική, με γνώμονα πάντα τις διεθνείς εξελίξεις στον τεχνολογικό κόσμο του 21ου αιώνα για τον οποίο προετοιμάζουμε τα παιδιά μας.

Με εκτίμηση,
Μίνα Θεοφιλάτου
Καθηγήτρια Πληροφορικής
Διεθνής Εκπρόσωπος CSTA
Αργοστόλι, Κεφαλονιά


Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου 2014

Απάντηση στην κα. Φιλλένια Σιδέρη, Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Ένωσης Ελλήνων Χημικών

Αγαπητή κα. Σιδέρη,

Με έκπληξη διάβασα χτες το άρθρο σας στην online εφημερίδα "Newsbomb". Αν και δημοσιεύτηκε στις 28 Ιουνίου 2014, τώρα μόλις αντιλήφθηκα την ύπαρξή του, μιας και το διάστημα εκείνο δεν παρακολουθούσα τα ΜΜΕ επειδή αφενός ήμουν απασχολημένη με τα αυξημένα καθήκοντα του καθηγητή Πληροφορικής την εποχή που κλείνει η σχολική χρονιά, αφετέρου ετοιμαζόμουν πυρετωδώς για το ετήσιο συνέδριο και τη συνεδρίαση ΔΣ της Διεθνούς Ένωσης Καθηγητών Πληροφορικής CSTA στο Illinois των ΗΠΑ: έχω εκλεγεί Εκπρόσωπος Διεθνούς Κοινότητας στο ΔΣ της Ένωσης. Ο λόγος που με ψήφισε η διεθνής κοινότητα των καθηγητών Πληροφορικής είναι ο αγώνας που έχω κάνει για την επαναφορά του μαθήματος του Προγραμματισμού ως Πανελλαδικά εξεταζόμενο: είναι αυτονόητο για τη διεθνή επιστημονική κοινότητα - και όχι μόνο των καθηγητών Πληροφορικής, όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω - ότι η Πληροφορική είναι επιστήμη και όχι δεξιότητες, και ως τέτοια εξετάζεται στο πλαίσιο των εισαγωγικών εξετάσεων σε Πανεπιστημιακά Ιδρύματα σε ολόκληρο τον κόσμο.

Θα ξεκινήσω απαντώντας πολύ συνοπτικά στους ισχυρισμούς σας για συντεχνιακές ενέργειες των καθηγητών Πληροφορικής: σας προκαλώ να βρείτε έστω και μια δημοσίευση επιστήμονα του κλάδου μου που να βάλλεται κατά του κλάδου των Χημικών - όπως κάνετε εσείς κατά του κλάδου των Πληροφορικών - μετά την οπισθοδρομική απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να καταργήσει το μάθημα της Ανάπτυξης Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον, στο πλαίσιο μάλιστα νομοσχεδίου με τον  καινοτομικό τίτλο "Νέο Λύκειο". Αν βρείτε κάποια τέτοια δήλωση, θα σας ζητήσω εγώ η ίδια συγγνώμη εκ μέρους του συναδέλφου για τη συντεχνιακή του προσέγγιση στο θέμα.

Στο κείμενό σας κάνετε εκτενή αναφορά για τις "τραγικές επιπτώσεις" στους μαθητές και της οικογένειές τους από το επί 15 ετών σύστημα εξετάσεων που έδινε την επιλογή στους υποψηφίους να εξεταστούν είτε στη Χημεία, είτε στην Προγραμματισμό. Έψαξα να βρω μια παρόμοια διαμαρτυρία μαθητών και γονέων από άλλες χώρες για τη δυνατότητα εξέτασης του υποψηφίου στην Πληροφορική Επιστήμη (Computer Science). Μάταια: η επιλογή Computer Science βρίσκεται στο σύστημα A-levels του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου "συμβιώνει" αρμονικά με τη Χημεία και πλήθος άλλων μαθημάτων (δείτε εδώ τον πλήρη κατάλογο). Computer Science και στο International Baccalaureate, όπου σας συνιστώ να προσέξετε ιδιαίτερα τις γραμμές 2-4:  "...regarded as an experimental science, alongside biology, chemistry, design technology, physics and environmental systems and societies" (σε μετάφραση: ...[Η Πληροφορική] θεωρείται πειραματική επιστήμη, μαζί με τη Βιολογία, τη Χημεία, την Τεχνολογία, τη Φυσική και τα Περιβαλλοντικά Συστήματα και κοινωνίες). Τέλος, στις ΗΠΑ έχουν εξελιχθεί τόσο ώστε η Πληροφορική να αποτελεί επιλογή στο εξαιρετικά απαιτητικό σύστημα εξετάσεων AP (Advanced Placement: με το εξεταστικό αυτό σύστημα ο μαθητής Λυκείου μπορεί να αποκτήσει πιστοποιημένες γνώσεις που αναγνωρίζονται ως credits στις μετέπειτα σπουδές του).

Όπως βλέπετε η ένταξη της Πληροφορικής στα συστήματα Εισαγωγικών Εξετάσεων και στις Θετικές Επιστήμες ανά τον κόσμο έχει ένα μόνο όνομα: εξέλιξη. Όμως ακόμα και στον αρχαίο κόσμο, φαίνεται πως η αλγοριθμική σκέψη δεν ήταν άγνωστη: ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων θεωρείται από την πλειονότητα των επιστημόνων Πληροφορικής ως ο αρχαιότερος υπολογιστής του κόσμου. Ως Ελληνίδα εκπρόσωπος διεθνούς οργανισμού με πάνω από 16.000 μέλη σε όλο τον κόσμο, φυσικό ήταν να επιλέξω το θέμα αυτό για την πρώτη μου ανάρτηση στο blog της CSTA: μπορείτε να τη διαβάσετε (στα αγγλικά βέβαια) εδώ.

Αν παρ'ολ'αυτά θεωρείτε ότι τα επιχειρήματά σας έχουν λογική και αξίζουν να ακουστούν, γιατί δεν απευθύνεστε στην καταξιωμένη βρετανική εφημερίδα "The Guardian"; Στις 16 Ιουνίου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα αυτή άρθρο μου με τίτλο "Η Ελλάδα θα έπρεπε να προστατεύει τα μαθήματα προγραμματισμού H/Y στα σχολεία, όχι να τα καταργεί". Η ελληνική μετάφραση του άρθρου βρίσκεται εδώ. Πραγματικά θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τη διεθνή κοινότητα να μεταφράσετε το άρθρο σας στη Newsbomb και να το στείλετε για δημοσίευση στη Guardian ή σε κάποιο άλλο καταξιωμένο μέσο του εξωτερικού.

Κλείνοντας, θα ήθελα να παραθέσω εδώ - με το βιβλιογραφικό τρόπο "APA style" που σίγουρα θα γνωρίζετε - την άποψη του Noam Chomsky για το θέμα της κατάργησης του Προγραμματισμού από τις εισαγωγικές εξετάσεις:

"What an unbelievably insane decision. One of many, unfortunately." 
[Νόαμ Τσόμσκι, προσωπική επικοινωνία, 3 Ιουλίου 2014]

Θα χαρώ πραγματικά να διαβάσω τυχόν επόμενες δημοσιεύσεις δικές σας, ή της Ένωσης Ελλήνων Χημικών που εκπροσωπείτε.

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς,

Ασημίνα Θεοφιλάτου
Καθηγήτρια Πληροφορικής
Εκπρόσωπος Διεθνούς Κοινότητας στο ΔΣ της Ένωσης Καθηγητών Πληροφορικής CSTA (θυγατρικός οργανισμός της ACM)
Αργοστόλι, Κεφαλονιά