Αργοστόλι, 5 Φεβρουαρίου 2025
Εδώ και λίγο καιρό, θύελλα αντιδράσεων έχει φέρει στους εκπαιδευτικούς κύκλους η πρόσφατη συνέργεια της κυβέρνησης με το Ίδρυμα Ωνάση σχετικά με τη δημιουργία "Ωνάσειων Σχολείων". Σύμφωνα με την κοινοπραξία κράτους και Ιδρύματος, το δεύτερο θα αναλάβει τα έξοδα για την ανακαίνιση και βελτίωση της υποδομής 22 Γυμνασίων και Λυκείων ανά την επικράτεια, πολλά εκ των οποίων βρίσκονται σε περιοχές που αντιμετωπίζουν "κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις". Στο πρόγραμμα σπουδών θα ακολουθείται η φιλοσοφία των Πρότυπων Σχολείων, με επιπλέον δράσεις και δραστηριότητες. Η σύμβαση μεταξύ του Ιδρύματος Ωνάση και του Υπουργείου Παιδείας έχει βάθος χρόνου 12 έτη, με τη δυνατότητα ανανέωσης της συμφωνίας μετά το πέρας της δωδεκαετίας. Η φοίτηση στα σχολεία θα είναι δωρεάν, ενώ η επιλογή των μαθητών θα γίνεται κατόπιν εισαγωγικών εξετάσεων.
"Και πού είναι το πρόβλημα;", θα αναρωτηθεί ο καλοπροαίρετος αναγνώστης. "Το Ίδρυμα Ωνάση είναι ένας κοινωφελής, μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που προσφέρεται να αναβαθμίσει την υλικοτεχνική υποδομή καθώς και την ποιότητα διδασκαλίας σε ένα σημαντικό αριθμό σχολείων της χώρας! Και μάλιστα, σε περιοχές υποβαθμισμένες, όπου οι μαθητές δεν έχουν και πολλές ευκαιρίες!"
Στη συνέχεια θα εξηγήσω τεκμηριωμένα γιατί αυτό δεν είναι και τόσο καλή ιδέα... και φυσικά, θα αντιπροτείνω όχι μια, αλλά δύο ιδέες προκειμένου το Ίδρυμα Ωνάση να διαθέσει τα χρήματά του με τρόπο που θα πιάσουν τόπο και θα ωφελήσουν πολύ περισσότερο την εκπαιδευτική κοινότητα, τόσο τους εκπαιδευτικούς, όσο και τους εκπαιδευόμενους. ΚΥΡΙΩΣ τους εκπαιδευόμενους, αφού αυτός είναι ο απώτερος στόχος κάθε ορθολογικά σχεδιασμένου εκπαιδευτικού προγράμματος: η προσφορά γνώσεων, καλλιέργειας και εφοδίων στους νέους, ειδικά δε στις απαιτητικές συνθήκες του σημερινού κόσμου...
Επέλεξα, όπως φαίνεται από τον τίτλο, να αναπτύξω την επιχειρηματολογία μου μέσω ενός παραλληλισμού που με την πρώτη ματιά, ίσως φαντάζει "προβοκατόρικος" και εντέλει, άστοχος. Είναι, όμως; Για να δούμε...
.jpg) |
| Το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο λειτουργεί από τις 6 Οκτωβρίου 1992 στη Λ. Συγγρού 356, Καλλιθέα. Η λήψη των στοιχείων και της φωτογραφίας έγινε από τον επίσημο ιστότοπο onasseio.gr |
Τα δημόσια αγαθά ΥΓΕΙΑ και ΠΑΙΔΕΙΑ
Πιστεύω πως δεν χρειάζεται να επιμείνω στην ανάπτυξη επιχειρημάτων για το πόσο σημαντικά είναι τα δυο αυτά αγαθά για την προκοπή μιας κοινωνίας. Τα έχω σημειώσει με ΚΕΦΑΛΑΙΑ γράμματα, επειδή πιστεύω πως δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε πως αποτελούν τους δυο ακρογωνιαίους λίθους ενός κράτους δικαίου. Και τι σημαίνει "Δημόσια Υγεία"; Σημαίνει πως στο κράτος υπάρχει εγκατεστημένο ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας, το οποίο παρέχει ισονομία σε όλους τους πολίτες της χώρας όσον αφορά τη δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες αντιμετώπισης θεμάτων υγείας μέσω των δημόσιων νοσοκομείων, των δημόσιων κέντρων υγείας και των αγροτικών ιατρείων. Οι μονάδες αυτές είναι ορθολογικά κατανεμημένες με βάση το μέγεθος και τις ανάγκες του πληθυσμού που σχεδιάστηκαν να εξυπηρετούν. Δεν έχει καμία σημασία αν ένας πολίτης είναι πλούσιος ή φτωχός, "ανώνυμος" ή "επώνυμος": στο Ε.Σ.Υ. αντιμετωπίζεται ως "ίσος", και απολαμβάνει τα ίδια δικαιώματα στη διάγνωση, εξέταση, θεραπεία, νοσηλεία κ.ο.κ. μέχρι την πλήρη ίασή του. Άλλωστε, γνωρίζει ότι ένα μέρος των χρημάτων που καταβάλλει κάθε χρόνο στην Εφορία, είναι αυτά που εξασφαλίζουν στο Υπουργείο Υγείας τους απαραίτητους πόρους για τη λειτουργία του ΕΣΥ, μέσω των μισθών του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, της αγοράς ιατροφαρμακευτικού υλικού και εξοπλισμού, της συντήρησης μηχανημάτων και εγκαταστάσεων κ.ο.κ.
Παρόμοια ισχύουν και για την Παιδεία: το Κράτος παρέχει τους πόρους για την κατασκευή και τη συντήρηση σχολικών μονάδων, την ορθολογική κατανομή των μονάδων αυτών με βάση το μέγεθος και τις ανάγκες του πληθυσμού που σχεδιάστηκαν να εξυπηρετούν, την πρόσληψη εκπαιδευτικών, τη διανομή σχολικών βιβλίων κ.ο.κ. Το κάθε παιδί, πλούσιο ή φτωχό, ανώνυμο ή επώνυμο, θα βρει στη γειτονιά του δημόσιο και δωρεάν νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο και γυμνάσιο με βάση την εννεαετή υποχρεωτική παιδεία που έχει θεσμοθετηθεί στο Σύνταγμα, ενώ στις περισσότερες περιοχές της χώρας θα υπάρχει και Λύκειο για να ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή του και, εφόσον το θελήσει, να εξεταστεί στις Πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις και να φοιτήσει σε μια από τις σχολές των Δημόσιων και δωρεάν Πανεπιστημίων και τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας.
Το ΓΝΑ "Λαϊκό" και το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο
Το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών "Λαϊκό" είναι ένα από τα μεγαλύτερα και "αρχαιότερα" νοσοκομεία της πρωτεύουσας: αν και δεν το επέλεξα τυχαία ως παράδειγμα, θα μπορούσα στη θέση του να αναφέρω το Ιπποκράτειο, ή το Κοργιαλένειο-Μπενάκειο "Ερυθρός Σταυρός", ή το Ασκληπιείο Βούλας, ή ένα από τα πολλά δημόσια νοσοκομεία της Αττικής. Διαθέτει πολλές κλινικές - την Ορθοπαιδική Κλινική τη γνωρίζω καλά και ως ασθενής και ως συνοδός - και εξυπηρετεί καθημερινά πολλά περιστατικά: ιδιαίτερα δε για τους ασθενείς της ευρύτερης περιοχής "Αμπελόκηποι - Γουδή - Ιλίσια - Ζωγράφου" με χρόνιες παθήσεις που χρήζουν συχνών επισκέψεων στο νοσοκομείο για εξετάσεις και θεραπεία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι εξαρτάται η ζωή τους η ίδια από τη λειτουργία του συγκεκριμένου νοσοκομείου, με τα συγκεκριμένα τμήματα, στο συγκεκριμένο χώρο.
Ας υποθέσουμε τώρα ότι το 1987, αντί το Ίδρυμα Ωνάση να ξεκινήσει την ανέγερση νεόδμητου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου με τα χρήματα του κληροδοτήματος Ωνάση, αποφάσιζε να μετατρέψει το ΓΝΑ Λαϊκό σε Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.
- "Οι ασθενείς δεν χρειάζεται να ανησυχούν! Θα υπάρξει μέριμνα για τη συνέχιση της θεραπείας τους σε άλλο νοσοκομείο. Ούτε οι γιατροί και νοσηλευτές. Θα παραμείνουν στις θέσεις τους, ή θα τους απορροφήσει το Υπουργείο Υγείας σε άλλα νοσηλευτικά ιδρύματα", διατρανώνουν σε συγχορδία κυβέρνηση και Ίδρυμα Ωνάση.
- "Μα εμείς πηγαίνουμε με τα πόδια στο Λαϊκό, ή έστω με μια βασική διαδρομή ταξί!", απαντούν οι ασθενείς. "Έχουμε οργανώσει τη ζωή μας γύρω από το νοσοκομείο αυτό, πώς μας διώχνετε; Γιατί δεν πάτε να χτίσετε το Κέντρο σας μόνοι σας, όπου θέλετε; Αφήστε το Λαϊκό ήσυχο! Καταλαβαίνετε πόσο μας δυσκολεύετε την ήδη δύσκολη ζωή μας;;;"
Ευτυχώς, η παραπάνω παράγραφος είναι επιστημονική φαντασία... το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο λειτουργεί επιτυχώς ως ΝΠΙΔ στην περιοχή της Καλλιθέας, και στα 33 χρόνια λειτουργίας του έχει προσφέρει υπηρεσίες σε χιλιάδες ασθενείς, έναντι χαμηλότερου αντιτίμου σε σχέση με τα αμιγώς ιδιωτικά νοσοκομεία. Καταλαβαίνετε ωστόσο, πού το πάω...
"Όμως τα Ωνάσεια Σχολεία θα έχουν εντελώς δωρεάν φοίτηση!"
θα διαμαρτυρηθεί ο καλοπροαίρετος αναγνώστης. Ναι, δωρεάν θα είναι η φοίτηση. Από τη στιγμή που θα εισαχθεί ο μαθητής. Για να εισαχθεί, όμως; Ο μαθητής του Ευόσμου και του Κολωνού, δεν θα χρειαστεί να ανταγωνιστεί με μαθητές του Πανοράματος και της Εκάλης προκειμένου να εισαχθεί στο "Ωνάσειο"; Φυσικά και εννοείται πως θα υπάρξουν και μαθητές-κάτοικοι των ασθενέστερων οικονομικά και κοινωνικά περιοχών όπου ιδρύονται τα Ωνάσεια, οι οποίοι θα περάσουν με άνεση τις εξετάσεις χωρίς την ανάγκη εντατικής προετοιμασίας υψηλού κόστους μέσω φροντιστηρίων. Άλλωστε, κάθε χρόνο βλέπουμε τουλάχιστον μια ιστορία στις ειδήσεις για το παιδί από την επαρχία ή το υποβαθμισμένο προάστιο, που κατάφερε μόνο του με πολύ διάβασμα να αριστεύσει στις Πανελλήνιες. Έχει κανείς αμφιβολία ότι αυτοί θα είναι η εξαίρεση, και όχι ο κανόνας;
Ας το δούμε με ρεαλισμό το θέμα λοιπόν: όσο το προοριζόμενο για Ωνάσειο ήταν απλά "το σχολείο της γειτονιάς", ήταν δωρεάν. Για όλα τα παιδιά της γειτονιάς. Όταν γίνει "Ωνάσειο", δεν θα είναι. Και κυρίως, θα πάψει να είναι το σχολείο "για όλα τα παιδιά της γειτονιάς".
Η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος: ένα κρίσιμο θέμα, που μυστηριωδώς κανείς δεν έχει θίξει
Όλοι οι εκπαιδευτικοί, νυν και πρώην, γνωρίζουν πολύ καλά πόσο "αγκάθι" είναι η υπόθεση "αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος" για ένα μαθητή. Στους μαθητές με "αποκλίνουσες συμπεριφορές", αποτελεί την έσχατη λύση στην οποία καταφεύγει αναγκαστικά ο Σύλλογος διδασκόντων, όταν όλα τα προηγούμενα βήματα αντιμετώπισης έχουν αποτύχει. Υπάρχει ειδική νομοθεσία* που ορίζει επακριβώς τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορεί να καταφύγει ο Σύλλογος στη χρήση της αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος ως παιδαγωγικό μέτρο, με πολύ αυστηρά και συγκεκριμένα κριτήρια και διαδικασίες.
Και τώρα έρχεται το Υπουργείο Παιδείας... όχι να επιτρέψει αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, αλλά να το επιβάλλει, μεταφέροντας τους μαθητές του υπό ίδρυση "Ωνασείου" σε άλλες σχολικές μονάδες! Και δεν μιλάμε για μαθητές με αποκλίνουσα συμπεριφορά, αλλά για μαθητές πλήρως ενταγμένους και λειτουργικούς στο σχολείο της γειτονιάς τους!!! Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής το θέμα αυτό, και πραγματικά απορώ πώς και δεν το έχει θίξει κανείς στις ερωταπαντήσεις που διαβάζω για τα Ωνάσεια από διάφορες σελίδες στο Διαδίκτυο, μα και από το Υπουργείο Παιδείας ακόμα!
Προς το Ίδρυμα Ωνάση: δυο ιδέες και μια παράκληση
Έρχομαι τώρα στις δυο ιδέες που ανέφερα στην εισαγωγή:
1) Δωρεά χρημάτων από το Ίδρυμα Ωνάση απευθείας στο Υπουργείο Παιδείας για την αναβάθμιση περισσότερων σχολικών μονάδων
Αναγνωρίζω ως πρώην εκπαιδευτικός με σχέση εργασίας "μόνιμου διορισμού" στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση του ΥΠΑΙΘ για το διάστημα 2006-2019, με σχέση εργασίας "ωρομίσθια" σε μονάδες μεταλυκειακής - πρωτοβάθμιας- τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του ΥΠΑΙΘ (ΙΕΚ - Ολοήμερα Δημοτικά - ΑΤΕΙ) για το διάστημα 2003-2006, που έχω όμως εργαστεί και ως μηχανικός στον ιδιωτικό τομέα για 14 έτη πριν τον διορισμό μου στην δημόσια εκπαίδευση, ότι οι μηχανισμοί με τους οποίους έχετε συνηθίσει να λαμβάνετε αποφάσεις και να υλοποιείτε τον προγραμματισμό σας διαφέρουν από τους αντίστοιχους κρατικούς μηχανισμούς του Υπουργείου Παιδείας. Ωστόσο, πιστεύω πραγματικά πως με καλή θέληση και πλήρη διαφάνεια - υπάρχουν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης στην εποχή μας που μπορούν να συνδράμουν σε αυτήν την κατεύθυνση - μπορεί να βρεθεί μια λύση, ώστε η γενναιόδωρη δωρεά των 160 εκατομμυρίων να αποφέρει οφέλη σε πολύ μεγαλύτερη μερίδα του μαθητικού πληθυσμού.
Μερικές ιδέες, από την εμπειρία μου ως καθηγήτρια πληροφορικής και ως μηχανικός:
- ασφαλής υλικοτεχνική και κτιριακή υποδομή. Χωρίς αυτή, δεν μπορεί να λειτουργήσει κανένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, δεν μπορεί να ευοδωθεί κανένας όμιλος ή σύνολο. Η δε σεισμικότητα της χώρας μας έχει έλθει ξανά στην επικαιρότητα με τις σεισμικές ακολουθίες στις Κυκλάδες, και έχοντας ζήσει μεγάλους σεισμούς της τάξης των 6 και 7 Ρίχτερ στον τόπο μου τόσο ως μαθήτρια όσο και ως εκπαιδευτικός, δεν μπορώ παρά να τονίσω το σημαντικότατο ρόλο που παίζει η ύπαρξη ασφαλών σχολικών κτιρίων για την ομαλή διεξαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας κατά τη διάρκεια αυτών των απειλητικών - για την ασφάλεια των μαθητών, και όχι μόνο - φαινομένων. Το 2014 κρίθηκαν ακατάλληλα αρκετά σχολικά συγκροτήματα στην Κεφαλονιά, τα σχολεία μεταφέρθηκαν για χρόνια σε "κοντέινερ", και πολλά παραμένουν ακόμα στην πρόχειρη αυτή λύση, επιβεβαιώνοντας τη λαϊκή ρήση "ουδέν μονιμότερον του προσωρινού". Τα χρήματά σας θα έπιαναν τόπο στην αποκατάσταση των σχολικών συγκροτημάτων που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, προσφέροντας ασφαλείς συνθήκες μάθησης σε χιλιάδες μαθητές.
- Ξενώνες ή οικοτροφεία για παιδιά που φοιτούν σε Λύκεια μακριά από τον τόπο κατοικίας τους. Το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα αισθητό στα ακριτικά νησιά μας, όπου συχνά οι οικογένειες αναγκάζονται να μετακομίσουν σε μέρη όπου υπάρχουν Λύκεια προκειμένου να συνεχίσουν τη φοίτησή τους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση τα παιδιά τους.
- Ευκαιρίες σε παιδιά να αναπτύξουν ικανότητες και ταλέντα, με την ίδρυση κέντρων εκμάθησης γλωσσών, μουσικών οργάνων, καλών τεχνών, θεάτρου κ.ο.κ. Με τον τρόπο αυτό, οι δράσεις των Ομίλων και Συνόλων θα μπορούσαν να επεκταθούν σε όλη την επικράτεια, προσφέροντας ιδιαίτερα στους μη-προνομιούχους μαθητές δημιουργικές δραστηριότητες για τον ελεύθερο χρόνο τους και καλλιεργώντας εκείνες τις πτυχές της Παιδείας, που τόσο λείπουν από το επίσημο πρόγραμμα των σχολείων λόγω έλλειψης των πόρων που θα κάλυπταν τις ανάγκες αυτές.
2) Ανέγερση Ωνάσειων Σχολείων εξ'ολοκλήρου από το Ίδρυμα Ωνάση, με όφελος και για το περιβάλλον
Μια στατιστική ανάλυση που να μελετά την προέλευση των μαθητών των Πειραματικών/Προτύπων Σχολείων είναι κάτι που δεν θα ήταν δύσκολο να υλοποιηθεί, ή ενδεχομένως να υπάρχουν ήδη διαθέσιμα τέτοια στοιχεία στο Υπουργείο Παιδείας. Προσοχή: η έρευνα αυτή δεν θα είχε σκοπό την ανάδειξη των ταξικών ανισοτήτων. Υπαρκτές οι ανισότητες, όμως εδώ έχουμε άλλο σκοπό, πιο πρακτικό: τη βελτιστοποίηση των διαδρομών μετακίνησης προκειμένου τόσο να ελαχιστοποιηθεί το κόστος στον προϋπολογισμό των εμπλεκόμενων φορέων, όσο και να μειωθεί στο καλύτερο δυνατό βαθμό το "αποτύπωμα άνθρακα" από τις μετακινήσεις των μαθητών. Γιατί κάπου είναι υποκριτικό να προωθούνται στα σχολεία "Δράσεις ενεργού πολίτη" που οργανώνονται γύρω από τους 17 στόχους αειφόρου ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ, ενώ παράλληλα θα μετακινούνται κάθε μέρα λεωφορεία, αυτοκίνητα και βανάκια από τα βόρεια και νότια προάστια στον Κολωνό και στο Περιστέρι (ενδεικτικά) για την εξυπηρέτηση των μαθητών που φοιτούν στα Ωνάσεια. Και βέβαια, δεν πρέπει να παραλείψουμε το συνυπολογισμό των αντίστοιχων μετακινήσεων των μαθητών του Κολωνού και του Περιστερίου που μέχρι πρότινος πήγαιναν στο σχολείο της γειτονιάς τους, ενώ τώρα θα απορροφηθούν από όμορες σχολικές μονάδες, με το κόστος της μετακίνησης να επιβαρύνει την Περιφέρεια. Οι μετακινήσεις αυτές, όπως εύκολα μπορείτε να αντιληφθείτε, έρχονται σε άμεση αντίθεση με τους στόχους 11 και 13 των ως άνω αναφερθέντων SDGs. Και είναι κάτι που μπορεί να αποφευχθεί! Γιατί με βάση τα αποτελέσματα της προαναφερθείσας ανάλυσης, και μιας επακόλουθης χωροταξικής μελέτης - κι εδώ υπάρχουν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης που θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν πολύ κόπο, χρόνο και χρήμα για τη διενέργεια της σχετικής επεξεργασίας δεδομένων - θα μπορούσε το Ίδρυμα να επενδύσει στρατηγικά και να ανεγείρει σχολεία στις περιοχές που θα προέκυπταν ως πιο συμφέρουσες οικονομικά και με τις λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ώστε να εξασφαλίσει ότι τηρούνται στο έπακρον όλες οι προδιαγραφές ενός πιστοποιημένου, αειφόρου σχολείου του 21ου αιώνα. Είμαι βέβαιη πως ολόκληρη η εκπαιδευτική κοινότητα θα ήταν σύμφωνη με μια τέτοια προσφορά του Ιδρύματος Ωνάση στην εκπαίδευση των μελλοντικών ενεργών πολιτών της χώρας.
Αφήστε όμως ήσυχα, τα σχολεία της γειτονιάς. Μη στερήσετε από τον αδύναμο μαθητή, που πηγαίνει κάθε μέρα με τα πόδια στο σχολείο του, που παίζει τα απογεύματα με τους συμμαθητές του στο προαύλιο του σχολείου τους, τη δυνατότητα να αποκτήσει τα βασικά εφόδια γνώσης σε ένα οικείο και γνώριμο περιβάλλον. Είμαι βέβαιη πως καταλαβαίνετε τη βαρύνουσα σημασία που έχει αυτό στην ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη ενός μη-προνομιούχου μαθητή με γονείς από τις ασθενέστερες οικονομικές τάξεις. Μην του στερήσετε το σχολείο της γειτονιάς του.
Φυσικά, παραμένω στη διάθεσή σας για σχόλια και συζήτηση, καθώς και τυχόν διορθώσεις στα αριθμητικά στοιχεία που έχω παραθέσει, και τα οποία προέκυψαν από αναζήτηση σε έγκυρους ιστότοπους του Διαδικτύου.
Με εκτίμηση,
Ασημίνα Θεοφιλάτου
Διπλ. Ηλ/γος Μηχ/κος & Τεχν. Υπολ. Πολυτεχνικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών
Πρώην καθηγήτρια Πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Νυν συνταξιούχος ΑμεΑ
Αργοστόλι, Κεφαλονιά
*παραθέτω σύνδεσμο προς την πιο πρόσφατη σχετική ρύθμιση που βρήκα στο Διαδίκτυο. Εντός του συνδέσμου, υπάρχει εσωτερικός σύνδεσμος προς το ΦΕΚ της 10ης Σεπτεμβρίου 2024, Απόφαση Αριθμ.102791/ΓΔ4 "Ρύθμιση θεμάτων που αφορούν στην έναρξη και λήξη του σχολικού και διδακτικού έτους, στις αργίες, στις διακοπές, στις εγγραφές, στις μετεγγραφές, στη φοίτηση, στις απουσίες, στα παιδαγωγικά μέτρα, στον χαρακτηρισμό της διαγωγής και στην οργάνωση των σχολικών μονάδων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης", με την υπογραφή του Υπουργού και της Υφυπουργού Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Για τη διευκόλυνσή σας, η διάταξη περί "αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος" βρίσκεται στο Άρθρο 28, παράγραφο 3, εδάφιο v).
Σημείωση: το παρόν άρθρο αποτελεί επώνυμη, ανοικτή επιστολή προς το 'Ιδρυμα Ωνάση και το Υπουργείο Παιδείας, στους οποίους φορείς θα κοινοποιηθεί ψηφιακά. Εννοείται πως επιτρέπεται η αναδημοσίευση από κάθε ενδιαφερόμενο, αρκεί να αναφέρεται το ονοματεπώνυμο του συντάκτη - Ασημίνα (ή Μίνα) Θεοφιλάτου - και η πηγή της πρώτης δημοσίευσης agryponocoma.blogspot.com, ώστε να μπορεί να γίνει αντιπαραβολή της τυχόν αναδημοσίευσης με το πρωτότυπο κείμενο, προς αποφυγήν τυχόν παρανοήσεων.
